Ik ben ernstig eenzaam. En hoe gaat het met u?

Ik ben Ernstig Eenzaam.

Ik ben gewaarschuwd. Vanaf heden ga ik als een ‘ernstig eenzame mens’ door het leven. Op de grote online Eenzaamheidstest van De Morgen scoor ik op een schaal van 0 tot 11 de hoogste score: 11. Scores van 3 of hoger wijzen op gevoelens van eenzaamheid. De woorden die op deze analyse volgen zijn bedoeld om mij gerust te stellen: ‘U bent niet de enige. Volgens het Nationaal Geluksonderzoek uit 2018 ervaart bijna de helft van alle Belgen (46 procent) ‘soms tot altijd’ een gevoel van eenzaamheid. Dat zijn meer dan 5,2 miljoen landgenoten. Let op: het resultaat van deze test is geen diagnose. Het is bedoeld om een gesprek over eenzaamheid op gang te brengen. Wie nood heeft aan een gesprek kan terecht bij Tele-Onthaal op het gratis nummer 106. Lees ook andere artikels op deze site o.a. ‘Een stemmetje in mijn hoofd zei: Maak een eind aan je leven, het gesukkel stopt toch nooit.’

Ik ben niet de Vrolijkste Frans in het leven en vind dat ik recht heb op enige vorm van weemoed. Ik ben gelukkig getrouwd, heb lieve kinderen, familie en buren, een aangenaam en gevarieerd palet van vrienden, veel sociale contacten, een breed netwerk van mensen die mijn boeken over geluk lezen en naar mijn lezingen over eenzaamheid komen. Deze week ben ik uitgenodigd als keynote speaker over ‘de kracht van relaties’ op het groot congres van Positieve Psychologie in Nederland. Ik zal er openen met de stelling dat ik vanaf deze week door het leven ga als een E.E.M: een Ernstig Eenzame Mens. Ook al zegt de tekst dat het geen diagnose is. Maar wat is het dan wel? Er staat dat het Iets is dat bedoeld is om ‘een gesprek over eenzaamheid op gang te brengen’. Met wie moet ik spreken? Dat is een haast onmogelijke opdracht voor een E.E.M. Vandaar deze wanhoopskreet.

Ik blader opnieuw door de elf vragen van deze meer dan 30 jaar oude test die volgens de toelichting op de site ‘in academische kringen over het algemeen als een betrouwbaar en goed meetinstrument wordt gezien.’ Een echt genuanceerd antwoord op de vragen is niet mogelijk. Je krijgt telkens maar drie mogelijkheden: ja / min of meer / neen. Ik heb telkens naar eer en geweten ‘min of meer’ geantwoord en één keer ‘neen’. Ik weet niet wat u zou antwoorden maar ik vermoed dat na deze test de Club van de Ernstige Eenzame Mensen enorm is uitgebreid. Ik zou er echter geen voorzitter van willen worden. Hier komen de 11 stellingen.

‘Er is altijd wel iemand in mijn omgeving bij wie ik met mijn dagelijkse problemen terecht kan.’ Altijd? Wat zijn mijn dagelijkse problemen? Een computer die niet opstart? Kiespijn? De steeds weerkerende vraag naar de zin van het leven en zowat alles wat daarmee samen hangt? Ik denk: min of meer. En dan houd ik het nog positief want meestal wil ik andere mensen niet eens opzadelen met mijn ‘dagelijkse problemen’ die vergeleken met die van de rest van de wereld een hazelnoot groot zijn.

‘Ik mis een echt goede vriend of vriendin.’ Ik heb er wel wat die ik dat label zou kunnen geven. En ik hoop dat het wederkerig is. Maar een toeverlaat zoals die in de hartsrubrieken voorkomt, nee dat heb ik niet. Of ik dat mis? Min of meer

‘Ik ervaar een leegte om mij heen.’ Als ik mij goed voel op een bankje, met een boek of op een terrasje, alleen of in gezelschap, en ik voel de druk waar ze mij en mijn medemensen met Happy Black Friday naartoe willen sturen of ik hoor wat politici van ver of dichtbij uitschreeuwen, voel ik inderdaad een problematische en gigantische leegte om mij heen. Ik zou nu kunnen overdrijven, maar ik schrijf: min of meer.‘

‘Er zijn genoeg mensen op wie ik in elk geval van narigheid kan terugvallen.’ Ik denk dat elke mens er uiteindelijk alleen voor staat. Daar is niets mis mee en ik wil een ander zijn lot niet bezwaren met dat van mij. De ‘narigheid’ valt voorlopig nogal mee en ‘terug vallen’ lijkt me een weinig positieve ervaring. Maar wat betekent ‘genoeg’? Stel dat ik val en er zijn zes handen om me op te vangen, maar ik ben te zwaar en val te diep. Is dat dan ‘genoeg’?

‘Ik mis gezelligheid om mij heen.’ Terwijl ik de test invul zit ik in een koffiebar die vol hangt met opwekkende slogans ‘Enjoy your cup of happiness’. Mensen knikken naar me. De bazin is de kerstslingers aan het ophangen en op de toog danst een kerstman op batterijtjes. Iemand komt een affiche ophangen voor de aanstormende ‘Super Gezellige Wintermarkt’. Ik wil niet ongezellig zijn en noteer: min of meer.

‘Ik vind mijn kring van kennissen te beperkt.’ Ik heb via sociale media meer dan 7000 ‘vrienden’ en ken gelukkig veel mensen van veel verschillende achtergronden. Toch zitten daar volgens mij nog te weinig mensen tussen met een andere religie, kleur, opleiding, nationaliteit en cultuur. Ik doe mijn best maar het kan beter.

‘Ik heb veel mensen op wie ik volledig kan vertrouwen.’ Ik weet niet wie mij zou verraden in de oorlog en wie niet. Echt niet. ‘Veel mensen’ en ‘volledig vertrouwen’ lijken mij iets voor het kalifaat van de illusie. Maar ik ben mild vandaag. Min of meer dus.

‘Er zijn voldoende mensen met wie ik me nauw verbonden voel.’ Zo zijn er wel een paar ja. Maar voldoende?

‘Ik mis mensen om mij heen.’ Ik geef honderd lezingen per jaar in zowat heel de wereld. Meestal voor volle zalen. Er komen veel mensen zeggen dat ze iets hebben aan wat ik zeg en schrijf. Maar die mensen kennen mij niet en ik hen ook niet. In elke groep voel ik mij een toeschouwer en een buitenstaander. Waar zitten de echte ménsen tussen het volk?

‘Vaak voel ik me in de steek gelaten.’ Vermoedelijk voelt elke mens zich in dromen en verwachtingen wel eens in de steek gelaten. Maar ‘vaak’? Nee.

‘Wanneer ik daar behoefte aan heb, kan ik altijd bij mijn vrienden terecht.’ Dankzij deze Grote Eenzaamheidstest heb ik plots een grote behoefte aan een arm om mijn schouder en iemand die me begripvol in de ogen kijkt. Maar daar wil ik op dit moment mijn vrienden even niet mee lastig vallen. Zij hebben ook een leven.

 

Gelukkig woon ik in een dorp waar 500 vluchtelingen in containers wonen. Ik sta op en stoot buiten meteen op een grote, gekleurde mens in een veel te dun jasje. Een vluchteling uit Togo. Ik nodig hem uit voor een kop koffie. Samen gaan we terug naar binnen voor dat wonderbaarlijke gevoel van warmte en pijn in kortstondig gedeelde eenzaamheid.

De volgende dag laat ik de test invullen door twee bijzondere vrienden van mij. De ene heet Saitoti Kitasho en is een leider van de Masai in de Serengeti. Hij heeft nog nooit zijn land verlaten. Nu heb ik hem voor twee weken uitgenodigd voor zes grote lezingen over geluk. Hij scoort 0 op de eenzaamheidstest. Zero Eenzaam. En daar schrikt hij helemaal niet van op. Integendeel. Er is altijd iemand om op te vertrouwen. Zijn basiswaarden zijn: sharing & caring, respect & peace.  Hij begrijpt niet waar ik het maximum haal.

Mijn andere vriend heet Qasim. Hij is vier jaar geleden met vrouw en kinderen gevlucht uit Afghanistan. Hij wordt met de dood bedreigd en heeft nooit een leven zonder oorlog gekend. Ook hij scoort 0 op de Eenzaamheidstest. Tenminste nu. Hij is na vier jaar strijd erkend als vluchteling in ons land, na drie keer onterecht het bevel te hebben gekregen het land te verlaten. Maar hij is de meest hoopvolle mens die ik ken. Waar een wil is, is een weg. Ik vraag hem de test opnieuw in te vullen maar nu door de ogen van de man die hij vijf jaar geleden was, in oorlogsgebied met de Taliban. Hij haalt een maximum score: Ernstig Eenzaam. Wij vallen elkaar in de armen. Ik woon in een oorlogsgebied.

Het is maar om u gerust te stellen als u De Grote Eenzaamheidstest invult. Het gaat goed met u. Of toch min of meer.

Leo Bormans

Leo Bormans is geluksonderzoeker en auteur van o.a. ‘The World Book of Happiness’, ‘The World Book of Love’ en ‘The World Book of Hope.’