Soort zoekt soort?
“Tegenpolen trekken elkaar aan”, zeggen sommigen als het over liefdesrelaties gaat. Anderen houden het bij “soort zoekt soort”. Het is merkwaardig dat ook economen zich over deze vraag zijn gaan buigen. Zij bestuderen waardevolle zoekstrategieën, de economische effecten van huwelijken, hoe één plus één drie kan zijn en waarom we dure trouwringen uitwisselen. Ze gaan dus ook na waarom mensen bepaalde keuzes maken (zoals al dan niet trouwen) en welke keuze hen bijvoorbeeld het meeste voordeel opbrengt. Trouwen met een zielsverwant of met een tegenpool? Hanno Beck van de universiteit van Pforzheim in Duitsland, is zo’n liefdesecononoom. “De economie van de liefde doet niets af aan het wonder van de liefde”, zegt hij. “Als je haar op een slimme manier gebruikt, helpt ze je het beste van je liefdesleven te maken.” Vaak doen we dat trouwens ook onbewust.
Volgens hem is er wereldwijd een groot economisch voordeel aan tegenpolen. Die hebben dan de kans om zich te specialiseren in waar ze goed in zijn. De ene partner houdt zich dan bijvoorbeeld bezig met het huishouden (omdat hij of zij daar goed in is en het graag doet), terwijl de andere partner zich richt op de opvoeding van het kroost (omdat hij of zij uitstekend met kinderen kan omgaan). “Op deze manier maximaliseren zij de productie van hun huishouden”, zegt Beck. Het economisch voordeel zit dus in de arbeidsverdeling. Hoe minder twee mensen dan op elkaar lijken, hoe groter de voordelen. Maar als we kijken naar het tweede grote voordeel van een relatie (de productie van intimiteit) is het duidelijk dat de benadering “soort zoekt soort” op termijn effectiever is. Als twee mensen sterk op elkaar lijken in wat ze voelen, denken en leuk vinden, is de noodzaak tot compromissen veel kleiner. En een compromis is een prima paraplu, maar een slecht dak. “Bovendien zijn in dit geval de belangenconflicten minder groot dan als partners elkaars tegenpool zijn. Dit is een belangrijke voorwaarde voor de productie van harmonie en intimiteit.”
Omdat het traditionele rollenpatroon in ontwikkelde landen afbrokkelt en zowel mannen als vrouwen op eigen benen kunnen staan, daalt de potentiële winst uit specialisatie en vervagen de voordelen van een huwelijk met iemand met een totaal verschillend karakter. Wat prof. Beck doet besluiten: “Als specialisatie binnen het huwelijk niet meer echt nodig is en harmonie en liefde nog altijd alleen maar kunnen worden geboden door een stabiele relatie, kun je vanuit economisch oogpunt maar het best kiezen voor de benadering soort zoekt soort”. Al laat Cupido zich niet altijd leiden door Mercurius, de god van de handel.
Leo Bormans
The World Book of Love